ԿՈՍՏԱՆԴՆՈՒՊՈԼՍԻՑ ԲԵՌԼԻՆ

 

 

Կոստանդնուպոլսի զինվորական դատարանի կողմից 1919 թվականի հուլիսի 5-ին մահապատժի դատապարտված և փախուստի դիմած Թալեաթը, Էնվերը և Ջեմալը ապաստան գտան Գերմանիայում:

 

Թուրքիայից նրանց փախուստը կազմակերպել էին գերմանացիները: Գերմանիան նաև հարթակ էր ապահովել տրիումվիրատին և բոլշևիկիներին շփման համար:

 

1919 թվականին Էնվերը և Թալեաթը Բեռլինի Մոաբիտ բանտի «քաղաքական սալոնում» մի քանի անգամ այցելել են բոլշևիկյան կառավարության Կոմինտերնի առաջնորդներից մեկին՝ Կառլ Ռադեկին:

 

Բոլշևիկների և տրիումվիրատի համագործակցության հիմնական ուղղությունները և հնարավոր ձևերը որոշվել են Ռադեկի հետ շփումների ժամանակ։ Ռադեկի հետ զրույցում Էնվերն ու Թալեաթն ընդգծել են, որ Քեմալը ստիպված է եղել անջատվել երիտթուրքական տապալված վարչակարգից, սակայն իրենց և Քեմալի միջև ըստ էության տարբերություններ չկան և իրենք օգնություն կկազմակերպեն նրա համար արտասահմանից:

 

Էնվերի և Թալեաթի միջև բանակցությունները Ռադեկի հետ, ինչպես նաև Ջեմալի և Էնվերի հետագա այցը Մոսկվա հնարավոր չէր իրականացնել առանց Բոլշևիկյան Ռուսաստանի հետ Գերմանիայի մերձեցման:

 

Շուրջ 100 տարի առաջ տեղի ունեցած շփումների առավել ամբողջական ըմբռնման համար և այն ժամանակվա աշխարհաքաղաքական օրակարգը ճիշտ գնահատելու համար, որոնց արդյունքում երիտթուրքերի, հետագայում քեմալականների և Մոսկվայի համագործակցությունը տեղի ունեցավ, անհրաժեշտ է ուսումնասիրել դրանց բոլոր մասնակիցների շարժառիթները, տրամադրությունները և քայլերը: Այդ ուսումնասիրությունը նաև այսօրվա աշխարհաքաղաքական իրադարձությունների լույսի ներքո է պիտանի և պահանջված:

 

Տրիումվիրատի վերակողմնորոշումը դեպի Բոլշևիկյան Ռուսաստան տեղի ունեցավ Ռադեկի անմիջական մասնակցությամբ, ով նաև ակնառու դեր կատարեց բոլշևիկա-գերմանական մերձեցման գործում։ 1918 թվականի դեկտեմբերից Ռադեկը ապօրինաբար գտնվելով Բեռլինում հսկայական գործ է կատարել գերմանացիների, բոլշևիկների և թուրքերի համար:

 

Ցեղասպան տրիումվիրատի ծառայությունների մատուցումը գերմանացիներին և բոլշևիկներին երկար չտևեց: Երեքի պատիժն էլ ի կատար ածեցին հայերը: Երեքին էլ գնդակահարեցին: Բայց ոճրագործությունը չպատժվեց:

 

Ոճրագործ պետությունները շարունակեցին վայելել ոճրագործության պտուղները: Հայոց պատժի հիմնական նպատակը առ այսօր մնացել է անհատուցում: Դեռ ավելին, նոր Ռադեկներ և նոր տրիումվիրատ է ի հայտ եկել: Թեև ոճրագործ պետությունները չեն պատժվել, սակայն ի վերջո նրանք արժանանալու են պատժվելու ճակատագրին։

 

Այսօր Հայոց օրացույցում ՆԵՄԵՍԻՍԻ օր է:

 

Սողոմոն Թեհլերյան՝ շնորհակալ ենք դատավճիռն ի կատար ածելու համար:

 

Նոր Ռադեկներ և նոր տրիումվիրատ, արդի ժամանակում նույնպես ՆԵՄԵՍԻՍԻՑ չկա փախուստ:

 

ՏԵՍ՝

https://www.facebook.com/zaruhi.postanjyan/posts/5387440067988813

 

 

 

ԿԻՍՎԵԼ ՆՅՈՒԹՈՎ՝